– सुविद गुरागाई
मलाई याद आउँछ ती दिनको ।
वैशाख आठ गते । भगवती माविको चउर । भगवती रोड । बाटोभरि भिडाम्भिड, ठेलाम्ठेल । सिरुवा मेलाको रौनक ।
मेलाको दिन हामी एउटा बाल्टीमा आधा पानी भरेर बिचमा एउटा गोल्टिनको बट्टा (बाबा, तुलसी पत्ति वा त्यस्तै केहीे) राखेर त्यसमा आठ आना, चाराना पैसा छिराउने दाउ खेल्थ्यौँ । साँझसम्ममा मेरो गोजीमा जितेको पैसा–पैसा हुन्थ्यो । अड्तिस, उन्चालिस सालतिर ।
त्यो बेलाको कुरा जति पटक सम्झियो, उति पटक मन भावुक हुन्छ ।
उहिले चिररी पैसा हुन्थ्यो । पाँच पैसाभन्दा सानो पैसालाई हामी चिररी पैसा भन्थ्यौँ । एक पैसाको पछाडि लालीगुँरासको चित्र (लोगो) हुन्थ्यो । दुई पैसाको पछाडि हाँगामा बसेको डाँफे, पाँच पैसामा गाई ।
आमाले स्कुल जाँदा चाराना दिनुभयो भने त्यो त कति हुन्थ्यो कति । एक पैसा, दुई पैसाको चटपटी, आलचुप (आलु साँदेको), झिलिया, घुप्चुक (पानीपुरी) खान पाइने । पाँच पैसा भए त साथीलाई पनि खुवाउन पुग्ने ।
दुई–तीन जना साथीलाई खुवाएर पनि अन्तिममा एक–दुई पैसा उब्रिन्थ्यो । फेरि त्यसको आलुपच किन्यो अनि दुई–तीन जना साथीले सिन्काले घोच्दै खायो ।
सामाजिक सञ्जालमा केके कोइरालाले पनि सम्झिए मेलाका ती दिनहरू ।
‘आठ आना चार आना होइन, गाई र त्रिशुल भएको पाँच पैसा चै छिराइन्थ्यो बाल्टीभित्र रहेको मुखविलासको सानो बट्टामा पाँचको १५ भन्दै !’
‘सुनसरीपारि भोक्राहा राजमार्ग छेउका जिलेबीका रुखबाट सर्टको फेद गाँठो पारेर जिलेबी टिपेर आउँदा पानीले रुझाएर निथ्रुक्क भएको त्यों बालापन हरेक वर्षात्मा ताजा हुन्छ । सायद खुसीका पर्यायवाची हुन्, ती क्षणहरू !’
कल खुसी मिली थी, जल्दीमे थी रुकी नही ।
गुलजारका शब्दले सम्झाउँछ, बालापनका दिनहरूको महत्त्व ।
यसो होला भन्ने अनुमान थिएन त्यो बेला ।
...
लीला पोखरेललाई याद आउँछ मेलाको दिन । इनरूवा भगवती मन्दिर, बासुदाइले दिएको चिनीको प्रसाद, बेलुन–पानी भरेको फिरफिरे, माटाका भाँडाकुटी, रङ्गीचङ्गी सरबत, ताता मोटा–मोटा जलेबी ।
‘बिहानदेखि सम्झना आइरहेको छ,’ एकदिन उनले फेसबुकमा लेखिन्, ‘जय माता दी ! अहिले म काठमाडौँमा छु ।’
शान्ता ओझा बस्ताकोटीको सम्झनामा ताजै छ त्यो रमाइलो ।
‘कति रमाइलो हुन्थ्यो दसैंदेखि पैसा जम्मा गरेर राख्ने गरेको थियौँ, सिरुवा मेलालाई । अहिले ती दिन याद मात्र रहे । जिन्दगी केही रहेनछ दाइ !’
भगवती रोडमा प्लस भएका बालसखा हुन्, सञ्जीव अर्याल । उमेरमा मभन्दा थोरै तल–माथि । निकै मिल्थ्यौँ हामी । उनी मैले थाहा पाएदेखि जीउ बनाउने अभियानमा लागेका मान्छे । भात खाएरै बडी बनाउँछु भन्थे ।
जुँगे हल्दार वीरबहादुर अर्यालका नाति । झन्डै उस्तै–उस्तै जुँगा बनाएका छन् । पुर्खाको बेडो थाम्ने अभियानमा छन्, विदेशमा बसेर । परिस्थितिले धकेलेको होला त्यता । तर, बेला–बेलामा याद आउँछ ।
त्यो बेलामा दियो क्लबको सचिव थिएँ म । विनोद आचार्य दाइ अध्यक्ष । त्यो क्लब बन्द गर्ने बेलामा क्लबमा भएका जिमका केही सामान, कङ्गोलगायत जे जति कुरा बाँकी थिए, सबै भरपाई गरेर मैले नै उनलाई जिम्मा लगाएको हुँ ।
उनले घरमै जिमखाना बनाएका थिए । राजीव कोइरालालगायत दाइहरू, दलु (दलबहादुर शाहशंकर)लगायत साथीहरू, शशाी कोइरालालगायत भाइहरू जिमका सदस्य थिए ।
नगरको फुटबल, कराँते, क्रिकेट, तेक्वान्डो, हाउजी, चेस जे खेल भए पनि उही पात्र दोहोरिन्थे ।
रेल जस्तो स्कुल थियो । पानी परेका बेलामा बरन्डामा प्ल्याँत र पुलुत चिप्लिँदै लाइन लाग्थ्यौँ हामी । मेरो स्वर अलि ठुलो थियो । पुरुषोत्तम घिमिरे सरको छनोटमा म पर्थेँ । मेरो ठेक्कै जस्तो हुन्थ्यो, जुलुसमा सुरुमा नारा लगाउने ।
‘हाम्रो राजा हाम्रो देश,’ भन्थेँ म । अरूले स्वर खाप्थे, ‘प्राणभन्दा प्यारो छ !’
आज के छ ? जे छ, तपाईलाई थाहा छँदै छ ।
...
कुरा आठाना–चारानाको हुँदै छ ।
‘हो त्यस खेलको राहु मधुकर, दामोदर, दिलीप, दले र सुविध पोखरेल थिए । पैसा हार्ने कुबेर र सुरज हुन्थे ।’
कुबेर बज्राचार्य छियामा राहु । सुरज सुब्बा किताब पढ्न, प्रेमपत्र लेख्न, फोटो खिच्नमा राहु । म, अजय मण्डल हुन्थ्यौँ, साक्षी किनारमा सदर ।
‘हामीले उठाको पैसा मलाई नराख्न दिएर दलेलाई राख्न देको साथीहरूले । त्यही पैसा दलेले लिएर भाग्यो दिल्ली । पछि आउँदा, सुविध, बाबुरामले पैसा माग्दा दलेले ठाडै दिन्नँ भन्यो,’ भगवती रोड सम्झेर सञ्जीव लेख्छन्, ‘सुविध, बाबुराम मसँग आए । दले आयो । पैसा दिन्न भन्छ सञ्जीव, पैसा माग न भनेँ । मैले म माग्दिनँ भनेँ । तिमीहरूले मलाई किन पैसा राख्न नदेको भनेर सोधेँ ।’
‘उनीहरूले भने, तँसँग हामी पैसा उठाउन नसक्ने तैँले पैसा खाएस् भने । दले दुब्लो छ हपारो भने दिहाल्छ भनेर देको ।’
‘पछि दलेलाई मैँले एक्लै भेटेर पैसा मागेँ । दलेले मलाई भन्यो, सञ्जीव त्यो पैसा दुई भाग लगाउँ ल ! अरूलाई नदिँदा हुन्छ ।’
सिरुवा मेलाको बेला थियो । सञ्जीव फेसबुकमा कमेन्ट जोड्दै भन्छन्, ‘मैले ओके भनेँ । पैसा जम्मा तीन सय पचास रुपियाँ उठेको थियो । मेलाबाट उठेको पैसा हामी दुई जनाले बाँड्यौ । तर आजसम्म बाबुराम र सुविधले दलेले पैसा खाको भन्छन् । अब यो कमेन्टबाट उनीहरूले थाहा पाए होलान्, मलाई यो दिन धेरै याद आउँछ । मिस यु फ्रेन्डस्, बाबुराम, सुविध, दलबहादुर ।’
२०४२ सालमा शैक्षिक भ्रमण जान उठाको पैसामा पनि केटाहरूले त्यस्तै ल्याङ गरे । यसपटक गणेश श्रेष्ठ थिए, मेन लिडर । तीन जना गणेश, त्रिलोचन र दलु भएर कता–कता घुमेर आए थाहा भएन । पछि तिमीहरू त भागेछौ, त्यो पैसा खोइ भन्दा घुम्न उठाको पैसा थियो घुम्यौँ, सकियो भने । यसरी त कहाँ हुन्छ ? भनेर स्कुलअगाडिको चउरमा केटाहरूलाई ¥याख¥याख पार्न खोज्दै थियौँ । एकाएक केटाहरू कोलापुरे डाइगर निकाले ।
मन्दिरको पश्चिम गेटतिर अलि अग्लो–अग्लो ठाउँ थियो ।
‘को माइका लाल रै’छ हामीसँग हिसाब माग्ने ? लु आयो एक एक गरेर हिसाब माग्न भन्दै त्यही अग्लो ठाउँमा चक्कु गाडेर केटाहरू बसे ।
हामी हेरेको–हे¥यै । मौरीको गोलोमा कसले हात हाल्ने ।
...
तिनै दिनका थप केही एक्स्ट्रा सटहरू सुरक्षित छन् ।
हरेक फुटेजको जिन्दगीमा कहीँ न कहीँ, केही न केही महत्त्व हुन्छ ।
यसबेला सम्झनाका केही शब्द फेरि उसैका लागि जसलाई मैले २०४२ सालमा सप्तरीको रूपनी बस स्टेन्डमा ‘बाई ! बाई !’ भन्दै बिदा दिएको थिएँ । एकपटक लगत्तै फर्केर हेर्ने साहस पनि थिएन । जतिबेला मैले फर्केर हेरेँ, उनलाई अन्नपूर्ण बसले निकै पर पु¥याइसकेको थियो ।
साँच्चै एउटा साथीको सम्झनाले निकै फरक पार्दोरहेछ जिन्दगीमा ।
चाहेको भए त्यो दिन म बन्दीपुर पनि जान सक्थेँ । तर, म थिएँ एक यायावर । लक्ष्यमा त्यति चाँडै पुग्नु थिएनछ ।
‘नटेक झरेको पातमाथि, च्वास्स–च्वास्स मुटु दुख्छ ।
नछोड मेरो यो हात साथी, च्वास्स–च्वास्स मुटु दुख्छ ।
उज्यालो चाहना सबैको तथापि यो के हुँदै छ ?,
थपिँदै छ कालो रात साथी, च्वास्स–च्वास्स मुटु दुख्छ ।
सबैले देख्ने हो त्यो हिमाल बाहिर–बाहिर हिउँको थुप्रो,
भित्र छ जलेको आँत साथी, च्वास्स–च्वास्स मुटु दुख्छ ।’
यो गजल मैले अलिपछि लेखेको, भगवती रोडमा उनी हिँडेको, गमेर हेरेको, उनैको सम्झना गर्दै ।
सो नोस्टाल्जिक ।
छत्तीस–सैँतीस सालतिर । कमल टाकिजमा थर्ड क्लासमा सिनेमाको टिकट ३० पैसामा पाइन्थ्यो । शनिबार बिहान आठ र १२ बजेको दुई सो विद्यार्थी कन्सेसन हुने । २० पैसामा काठको फलेकमा भुइँको हिलो छ्यापछ्याप पार्दै उडन खटोला, लैला मजनु, सोले आदि सिनेमा हेरेको याद आउँछ ।
...
रिभिजिटेड म्याङलुङ ।
३५ वर्षअघिको एउटा सम्झना ज्याद्रो भएर आउँछ बारम्बार ।
त्यो बेला भगवती रोडमा सहरिया पाराले हुर्केको मलाई म्याङलुङको अर्थ र बिरालोको सम्बन्धबारे केही थाहा थिएन ।
त्यस्तो थाहा पाउन कोट्याई–कोट्याई सोध्ने पत्रकार पनि थिइनँ । त्यसबेला न मोबाइल, न अहिलेको जस्तो सर्वसुलभ क्यामेरा नै थियो । तीनजुरे मिल्केका बारेमा पनि थाहा थिएन ।
खाली हात पुगेको थिएँ म्याङलुङ । दिदीको साथी ।
भोलिपल्ट लुगा धुनुप¥यो भन्दै धारामा पुगेको त पाइपमै पानी जमेको रहेछ । धाराको पानी जमेको देखेको पहिलोपल्ट त्यही हो । अरू कुरा खासै सम्झना छैन । स्कुल पोशाकमा केटीहरूले एकै रङको बर्को ओडेको र बाक्लो–बाक्लो मिड्डी–सुरुवाल लाएको दृश्य चाहिँ आँखैमा टाँसिएको थियो धेरै दिनसम्म ।
२०४० सालमा म आठ कक्षामा पढ्दै थिएँ ।
फ्ल्यास–ब्याकबाट अलिकति यता, साथीहरू मलाई आज पनि सम्झाइरहन्छन् ।
भगवती रोडमा हुर्किएको मेरो साहिय र पत्रकारिताको सन्दर्भ । इनरुवाको साहिय र पत्रकारिताको विकासका लागि मैले पनि केही काम गरेको छु । त्यसमा साथी तथा अग्रजहरूबाट उल्लेख्य, अविस्मरणीय सहयोग मिसिएको छ ।
२०४३ सालमा प्रयास भित्तेपत्रिकाबाट मेरो पत्रकारिताको यात्रा सुरु भएको हो । एक वर्षपछि दुई वर्ष जति प्रयास मासिक हवाइ पत्रिका निकालेँ । त्यसपछि इनरुवाको पहिलो दैनिक पत्रिका हटलाइनको सम्पादक भएँ । रामधुनी प्रकाशन सहकारी संस्था स्थापना गरेर चार पानाको दैनिक करनाल छाप्न थालियो । पछि दुई पेजको करनाल, वेदराजजीले भने जस्तो यसको दोस्रो इनिङ हो । जन आन्दोलन २०६२–२०६३ को सेरोफेरोमा आन्दोलनलाई इनरुवामा करनालले जति अरू कसैले उचालेन भन्ने मेरो बुझाइ छ । राजाका भिजिलान्तेहरूका डरले जिल्लाका सबै मिडिया प्रभावित भए । ब्लाष्ट पनि रोकियो । तर, करनाल एक अङ्क पनि रोकिएन । राजाले कु गरेको दिन हामी मधुवनमा माछा महोत्सवमा सहभागी थियौँ । आज राजाको काट्टो खाइयो भनेर चर्चा पनि गरेका थियौँ । फर्केर राति पत्रिका निकालेका थियौँ ।
त्यसबेलाका सबै प्रतिहरू मसँग सुरक्षित छन् ।
इनरुवा डेटलाइनमा राष्ट्रिय मिडियामा गरेको कामको फेहरिस्त छुट्टै छ ।
आज यो मोडमा सम्झनाका लागि धन्यवाद मित्रहरू राजेन्द्र पोखरेल, वेदराज पौडेल, जयराम गौतम, वीरेन्द्र केएम, गेहन्द्रचन्द्र ढुङ्गेल, चन्द्र रिजाल, माधव आचार्य ।
खासमा फन्टुस फिक्सन मैले मेरो कथा हो भने पनि कृपया नपत्याउनुहोला । किनकि यो मेरो कथा होइन, तपाईकै कथाको जोड–घटाउ हो ।
०००
bisnuprasad.bg@gmail.com
