ओ, साईराम !

ओ, साईराम !
– सुविद गुरागाई

ओ, साई बाबा !
भूपरिवेष्ठित मेरो मनलाई साइवेरियाबाट नेपाल आउने आगन्तुक रेडिसियल डक (क¥याङकुरुङ)को गति दिन चाहन्छु म । आउन चाहन्छु तिमीलाई भेट्न । त्यही बहानाले केही क्षण भए पनि अनुभव गर्नुछ, सक्कली ज्वार–भाटा । म खेलाउन चाहन्छु समुद्रको जलनिधि, प्रत्यक्ष । मलाई किन बोलाउँदैनौं, ओ आशुतोष ?
लुम्बिनी बगैंचाबाट फुजिको टापुसम्म उड्दै पुग्ने सहस्र सारसको यात्रा धूनमा म गाउन चाहन्छु, धम्मम् शरणम् गच्छामी ! सङ्घम् शरणम् गच्छामी ! रामको पनि माया, श्यामको पनि माया, यो अधुरो जीवन दुई दिनको घाम–छाया । र, तिमीलाई साक्षी राखेर म चुम्न चाहन्छु, समुद्रको निधार, सगरमाथाको ओठले । टहटह पूर्णिमाको रात सम्झेर मलाई मन पर्दैन, औंसीको निस्तब्धता ।
तर, अँध्यारो बढ्दै छ जिन्दगीमा । भारी बोकेका पिठ्युहरूमा सपना छन्, अटाइनअटाई । रिक्सा जोतेका पाइतालामुनि अबिर पिठोको छाप छ । आँगनमा रगत लिपेर नौला पूजाको भव्य उत्सव छ । ढुङ्गा फोर्दै गरेको हातमा दियो छ, बाल्न बाँकी । उफ् ! किन उजिल्याउँदैनौं त्यसलाई स्वयम्भू ! म लामो समयदेखि उज्यालोको प्रतिक्षामा व्यग्र छु । क्षुब्ध छन्, प्रज्ञा र करुणा । अँध्यारो सहनसक्ने क्षमता नबढाऊ, प्लिज !
आजै जून उदाउनुपर्छ, कुनै पनि अनुयायीलाई मनपर्दैन अँध्यारो । सघन कालो तुँवालोविरुद्ध तयार हाँच फैलिन दिनु छ, बिनापासपोर्ट–बिनाभिसा हजारौं किलोमिटरसम्म । नुतन सिर्जनाको अनन्त सम्भावना बोकेर ब्राजाकी हुन चाहन्छ, अकिञ्चन  । लोकापर्ण किन हुँदैनौं, हे पशुपतिनाथ ?
मलाई थाहा छ, उताबाट कुनै विशेष चुलेनिम्तो आउने छैन मेरानिम्ति । घर आएको बेला मैले सोधें एकदिन–
‘दिवाकर ! तिमी पुट्टपर्ती कसरी पुग्यौ ?’
‘साई बाबाले तिमी यहाँ आऊ भन्नुभो !’
‘साई बाबाले बोलाएको ? तिमीलाई ?’ विस्मयको सीमा रहेन ।
‘तिमी पत्याउँदैनौं अहिले । बेला भएपछि तिमीलाई पनि बोलाउँछन् ।’
संवाद भएको यति मात्र हो । कसलाई थाहा छैन, बेला भएपछि भुइँमा झर्छ एउटा अर्को स्याउ र जन्मिन्छ एउटा अर्को सर आइज्याक न्युटन । तर, मलाई यो अविश्वास किन छ ? प्रभुको लीलामा पत्यार किन छैन ? सायद त्यसैले ईश्वर अर्थात् उज्यालो बुझ्ने क्षमतामा घातक आशङ्का छ । भुतुक्क हुन बेर छैन दोधार हुँदा–हुँदै । भ्यागुताको धार्नी कहिले पुग्ला र मेरो साक्षात्कार होला ताजमहल टल्काइरहेको चुनढुङ्गासँग ? अद्भूत कलाकारिता देखाउँदै चिहानमा पुरिएको मायासँग ।
सत्य पनि धेरैथरि हुन्छन् । एउटा सत्य मेरो धेरैनजिक छ । सबै लीलानाथ बनेका छौं, नबुझिने सङ्गतिको मूलधारमा चेतना छउञ्जेल । मलाई पुरुषोत्तम घिमिरे आदरणीय गुरु लाग्छन् किन ? मलाई आकासे नीलो रङ मनपर्छ किन ? सायद केही अव्यक्त कारण छ । भन्न नजान्नु पनि एउटा लीला हो । इशारा नबुझिनु अर्को लीला ।
मैले तिमीलाई भेट्न चाहेको यसकारण पनि हुनसक्छ कि म तिमीलाई सुत्न नदिई रातभर गजल सुनाउन चाहन्छु । बचाउन तिमीले जानेको भए, आज पूरै सहर लास हुने थिएन । सजाउन तिमीले जानेको भए, बिझाउने काँडाको त्राश हुने थिएन । ज्वार–भाटा खेपेर तैरिँदै थिएँ, किनारामै छुटेछ डुङ्गाको डोरी । समाउन तिमीले जानेको भए, डुबाउन सफल बतास हुने थिएन ।
र, बीचमा मौका मिलेमा भजन पनि सुनाउने मन छ ।
एक दिन एउटा विषधरले माझी औंलामा टोकेर गयो । अरूलाई भए मनग्गे सातो लिएको हो त्यसले । तर, त्यसको दुर्भाग्य मान्छे नचिनेर कविलाई टोक्यो । कविलाई थाहा छ, सैलेन्द्र साकारले उहिल्यै उद्घोष गरेका हुन्, सर्पहरूले गीत सुन्दैनन् । तर, कवि, प्रेमी र पागलसँग कसको के लाग्छ ? परिस्थितिले समयको क्यानभासमा भित्रैसम्म छुने चित्र कोर्छ कहिलेकाहीं । हुनेनहुने तर्कना आउँछन् । सोच्छु कस्तो होला मेरो मृत्यु ? निरुत्तरित, अनिश्चित निश्चित तथ्यका ठाँटोहरू मनमा पग्लिँदै गर्दा मृत्यु चिन्तन झन् बाक्लिँदो रहेछ । लाग्छ, पानीसँग जोडिएको छ, मेरो मृत्युको नाता ।
लहर आयो गयो मनमा छोएर हल्का । जाँदा–जाँदै माफी माग्यो रोएर हल्का । किन आयो किन गयो भनेन केही । जिन्दगीमा अनुभूति भएर हल्का । खुसी’थ्यो कि दुखी थियो पाइनँ बुझ्न । मर्छु होला मनमा पीर बोकेर हल्का ।
दिल खोलेर लेख्नु पनि समस्यै छ । मनको संसद् मौन छ । विषयवस्तु नफुरेर लेखक टेन्सनमा हुन्छ । कहिले लेख्ने शैली नमिलेर ल्याङल्याङ । सबै कुरा ल्याङल्याङ भइरहेछ यहाँ । मुख्य कुरो विधान छैन । अनुशासन छैन । मनमा नानाथरि विचार आउँछन् । तर, सम्पादकले नबुझिदिएर विचारबारीमा तुसारापात हुन्छ । कहिले पाठकले नबुझिदिएर विलिनो । अचम्म त यो हो कि यत्रो बेथितिमा पनि म तिमीलाई मिस गरिरहेछु । समय छँदै तिमीले मेरो कुरा बुझ्दैनौ कि भनेर मनमनै हाँस्ने मौका पनि पाइरहेको छु । खुसी छु म यहाँ आफ्नै शब्दमा । हामी जति टाढा छौं, माया उति गाढा बनेको छ । सोचिदेऊ, मेरा लागि पनि । हाकेताकेको पुगोस् ।
तिमीलाई थाहै छ, एकाथरी मान्छेहरू हुल बाँधेर आए पहाड हल्लाउन । अर्काथरी मान्छेहरू हिँडे हुल बाँधेर पहाड उक्लन । र, तिनीहरूले समयको घाँटीमा अड्किएको कालकूट विष निकाल्न समुद्र मन्थनको तयारी गरे । दुईतिरबाट डोरी बाँधेर पहाड तान्न थाले । तान्दा–तान्दा उनीहरू थाके । पसिनाले लछ«प्पै भए तर डेग चलाउन सकेनन् पहाडलाई । मान्छेहरू फेरिए र तान्ने कार्य जारी राखे । उनीहरू पनि थाके । फेरि फेरिए– फेरि थाके । फेरि फेरिए– फेरि थाके । र, अन्तमा मानिसहरूले बुझे कि सधैं अग्लिएर बस्ने विश्वासको हिमशीखरलाई डोरी बाँधेर खसाल्न सकिँदैन रहेछ ।
मलाई विश्वास छ मेरो आस्थामा । तर, काँतर मन पुल ढोग्छ । पुल भत्कियो भने ‘डाइभर्सन’ ढोग्छ । सडक ढोग्छ । सडक भत्कियो भने सडक भत्काउने पहिरो ढोग्छ । कमजोर आत्मा अलिकति पनि चोट सहन सत्तैmन फुट्छ । काँतर बेलिब्रिजमा डटेर हिँड्न खोज्छ तर मनमनै लडिने डरले डराउँछ । काँडाको घोचाइले घाइते हुन नसक्नेहरू फूलजस्तो फुलिरहने कुरा सोच्छन् । घाम अस्ताएसँगै अन्धकारदेखि डराउने मुटुहरू अलिकति उज्यालोका लागि जून ढोग्छन् । बादल लगेपछि बादल ढोग्छन् । सुनकोसीको जँघार तर्न नसकेर मनमनै, जोरघन्टी चढाउने भाकल गर्छन् । काँतर मनहरू कतै पानीसँग, कतै आगोसँग, कतै हावासँग सम्झौता गरेर बसेका छन् । कृपया ईश्वरले तिनीहरूलाई कल्याण गरुन् ।
उफ् फगत म यो के सुनाइरहेछु तिमीलाई । गीतकार विजय श्रेष्ठ दाइले भनेजस्तो सुन्ने मान्छे अगाडि भयो भने न सुनाउन पनि मजा आउँछ ! तर, तिमी त टाढा छौ, मभन्दा कोसौं पर । सपनामै आएर भए पनि किन बताउँदैनौं मलाई, वास्तविकता के हो ? कि मैले नबुझेको हुँ । तिमी त मभित्रै छौं, मेरो मनको उज्यालोमा । फगत बिना नचिनेर मृगतृष्णा पालिरहेछु ! व्यर्थको फेरी लगाइरहेछु ? चाहनाकै कुरो गर्दा, मलाई मन छ, यो दुनियाँलाई आफूले सकेको जति फरक पारुँ ! एउटा बिरुवा थपुँ । एउटा राम्रो कविता लेखुँ । थप एउटा दियो बालुँ । अनि घुम्दा–घुम्दै एकदिन हिन्द महासागर किनारमा पुगेर, त्यहाँ छटपटाइरहेका हजारौं कछुवामध्ये जतिसक्दो बढीलाई फेरि पानीमै फालिदिउँ ।
किनकि मलाई थाह छ, मेरो कार्मिक सम्बन्ध तिमीसँग छ । मेरी आमाले जुन धरतीमा सालनाल गाड्नुभयो, तिम्रो आगमनको प्रक्रिया पनि उही हो । मेरो घर छेउ भएर बग्ने कोसीको पानीले पनि छोएको छ, हामी दुवैलाई । यो हावा, यो अन्तरिक्ष, यी जूनतारा हाम्रा साझा हुन् ।
प्रकासपुरमा जून र जूनको पूर्णता पर्खिरहेका सोझा चन्द्रवंशीहरूबीच कोसीको अर्को किनारबाट उडेर कालो बादल फैलिएको भर्खर हो । खरमयुरलाई जिल्याउँदै अज्ञात दूरीबाट आएको आगन्तुक बादलभित्र आद्र्रताको मात्रा बढी भएको पनि भर्खरै हो । भर्खरै हो नीलो शिरीषको पातबाट एउटा थोपा बलिरहेको कोइलामाथि परेर अग्राख भएको  । भर्खरै हो, आकासबाट अर्को थोपा फक्रिन बाँकी केवँरामा झरेर रातै भएको । भर्खरै हो, एउटा थोपा माथिबाट राजन चन्द्रवंशीको छातीमा परेर छताछुल्ल पोखिएको राजाबासनेर । भङ्गालोमा जीवन धरापमा राखेर नाउमा चन्द्रवंशीहरू हिँड्न थालेको धेर भएको छैन । धेर भएकै छैन, पीडामिश्रित पहिचान खुल्न बाँकी सांस्कृतिक÷धार्मिक अनुष्ठान कोसी पूजापछि उनीहरू अलिकति उज्यालोका लागि अधैर्य भएको पनि । थोपा–थोपा पानीले सेतुबन्ध भत्काउँछ गरैया धारले राजाबासमा यस्तै चर्चा छ ।
ओ, साईराम ! त्यता के छ, समुद्रको छेउछाउमा ?
०००
इटहरी–२, हलगडा, सुनसरी
bisnuprasad.bg@gmail.com