Fantus Fiction

नसोध्नु मेरो पहाड
– सुविद गुरागाई

‘जय मधेस !’
दसैँको बेला थियो । म इटहरीबाट प्रकासित हुने जनलक्ष्य दैनिकको सम्पादक थिएँ । इनरुवामा शुभकामना कार्ड बाँड्दै थिएँ । भर्खर गोपाल कोइराला दाइलाई कार्ड दिएर निस्किँदै थिएँ । अगाडि लहरै सीताराम मेहता, सत्यनारायण मेहता, अरविन्द मेहता, रामप्रसाद मेहता, हरिलाल मेहता, एसएन मेहता, वौवालाल मेहतालगायत बसेको देखेँ । र, त्यतातिर हात उठाउँदै भनेँ – जय मधेस !
त्यसपछि मोटरसाइकलबाट ओर्लिएँ र नाम लेख्दै, कार्ड दिँदै गर्न थालेँ । जब तेस्रो कार्डमा अरविन्द मेहताको नाम लेख्दै थिएँ, त्यही बेला अचानक वौवालाल दाइले एउटा प्रश्न सोधे – ‘सुविदजी एउटा कुरा भन्नु त ?’
‘के कुरा दाइ ?’
‘अहिले तपाईले यो जुन जय मधेस भन्नुभो नि त्यो तपाईले साँच्चिकै आफ्नो दिलदेखि भन्नुभयो कि हामीलाई सुनाउन भन्नुभयो ?’
प्रश्न सुनेर म विस्मित भएँ । म इटहरी बस्न थालेको चार वर्ष जति भएको हुँदो हो । मैले वौवालाल दाइको मुख हेरेँ । अरूले हामीलाई हेरे ।
‘एकछिन दाइ ! पहिले म यो कार्डमा नाम लेखेर दिइसक्छु अनि तपाईको प्रश्नको उत्तर दिन्छु, एकछिन धैर्य गरेर पर्खिनु होला,’ मैले भनेँ । ल ठिक छ भन्ने कुरा भयो । सबै जना मेरो जवाफ पर्खिने भए । मैले कार्डमा नाम लेखेर दिइसकेँ । बाँकी कार्ड झोलामा राखेँ । र भनेँ, ‘अब सुन्नुहोस् दाइ मेरो उत्तर ।’
‘अहिले हामी जुन ठाउँलाई मधेस भनिरहेका छौँ, अर्थात् सुनसरीको बबियाको तीन नम्बर वार्डमा २०२४ साल कात्तिक ५ गते आइतबार बिहान म जन्मिएँ । अनि अहिले तपाईहरूले जसलाई जनतान्त्रिक, ज्वालासिंहवाला, क्रिस भनेर चिन्नुहुन्छ, त्यो भाइ गजेन्द्र मेहता अर्थात् ‘गञ्जाइ’लाई उसकी आमाले त्यही ठाउँको सेरोफेरोमा पन्ध्र–सोह्र वर्षपछि जन्माइन् । २०२४ सालमा ठुलो रौदी (खरेडी) लागेको थियो रे ! आमाले भन्नुभएको । त्यतिबेला बच्चाहरू घरमै जन्माउने चलन थियो । म जन्मिएपछि मेरो सालनाल त्यही घरपछाडि कपासको बोटभन्दा अलिकति दक्षिणतिर गाडियो । गजेन्द्रको आफन्तले पनि त्यसै गरे । यो माटोमा उसको सालनाल गाडिदिए । यसरी एउटै माटोमा उही प्रक्रियाद्वारा आफन्तले रगतको नाता जोडिदिएपछि हामी स्वतः दाजु–भाइ भयौँ । गजेन्द्र, चौधरी महतोको जेठो छोराको जेठो छोरा हो । चौधरी महतोलाई मेरो आमाले काका भन्नुहुन्थ्यो रे !’
‘अब अधिकारको कुरामा जाऊँ । चित्त दुखाइको कुरामा जाऊँ । जब घरभित्र सम्पत्ति बाँडफाँड, अधिकारको खोजी, विवाद र चित्त दुखाइ हुन्छ, तब हाम्रो मधेसमा के चलन छ भने, पञ्चेती बस्ने । मानौँ त्यस्तो पञ्चेतीमा म छु । गजेन्द्र मेहता छ, जसका लागि केटी हेर्न म लोहजारासम्म गएको थिएँ । साहेबगञ्जको छेऊ दसगजासम्म गएको थिएँ ।’
‘हाम्रो सम्पत्ति बाँड्नुपर्ने भयो । पञ्चेतीमा तपाईहरू नै पञ्च हुनुहुन्छ । त्यो परिस्थितिमा तपाईहरू के भन्नुहुन्छ ?... पक्कै पनि हेर तिमी दाजु हौ, कुरा बुझ्छौ, सुरुमा तिमी नै भन अब के गर्ने ? भनेर सोध्नुहुन्थ्यो होला । किनकि हाम्रो चलन नै हो पहिले दाजुलाई सोध्ने, अनि भाइलाई सोध्ने । तपाईलाई थाहा छ, त्यो बेलामा के भन्थेँ ?’
‘मलाई अहिलेसम्म कसैले सोधेको छैन त्यस्तो प्रश्न । सोधेको भए भन्ने थिएँ, तपाई पञ्चहरू हुनुहुन्छ । सबैले मानिआएकै व्यक्तिहरू हुनुहुन्छ । उसैलाई सोध्नू, उसलाई के–के चाहिन्छ । त्यहीअनुसार नरमकरम मिलाइदिनु अनि फैसला गर्नु । म के भन्नु अरू !’
‘जब तपाईहरूले मलाई राम्ररी चिन्नु नै भा’छैन । प्रश्न सोध्नु नै भा’छैन तब म जवाफ दिऊँ कसरी ? आज सोध्नुभो, मेरो जवाफ यही हो ।’
बोल्दा–बोल्दै मेरो मुख रातो भइसकेको थियो । मैले वौवालाल दाइको आँखामा प्रतिक्रिया खोजेँ । केही नबोली मलाई हेरिरहेका थिए । हरिलाल दाइले भने, ‘हे, सुविद भाइको यो कुरा हामीलाई थाहा छ ।’
मैले भनेँ, ‘माइन्ड नगर्नु है दाइ ।’
त्यसपछि, नमस्कार गरेँ । जय मधेस भनेँ । उठेँ । चोकतिर लागेँ ।
०००
इनरुवामा कतिलाई अझै पनि लागिरहेको छ, उही गजेन्द्र जसले मलाई काका भन्थ्यो, केही दिन करनाल पत्रिकामा मार्केटिङ मेनेजरको काम पनि ग¥यो । त्यही गजेन्द्रले ज्यान मार्ने धम्की दियो र इनरुवाबाट विस्थापित भएँ । तर, अहँ, त्यो सब केही होइन, त्यो त त्यतिबेलाको अधिकारकर्मी भाइ राजेन्द्र पोखरेलको फन्डा मात्र हो, मलाई विस्थापित भन्नु । उनले त त्यो बेला मलाई ‘तपाई म द्वन्द्वपीडित हुँ भन्नु दाइ, म राज्यबाट पाइने सुविधा दिलाउँछु,’ समेत भनेका थिए । तर, अहँ मैले मानिनँ । भएको त्यो थिएन । भएको के थियो भने म गजेन्द्रको खेतमा बनाइएको जनकल्याण प्राविमा पढाउँथेँ । स्कुल परिसरमा काठ र टिनको एउटा पुरानो गोठजस्तो भवन थियो । मैले हेडसर बाबुनन्द यादवसँग सल्लाह गरेर त्यो बेच्ने र स्कुलमै डेस्क–बे्रञ्च अथवा केके फर्निचर आवश्यक हुन्छ, त्यो किन्ने वातावरण सिर्जना गरिदिएँ । गाउँलेहरूसँग सल्लाह गरिएको थियो । लिलामको कागजी प्रक्रिया पनि मिलाइएको थियो । पुरानो काठ र टिन बेची सकिएको थियो । त्यही बेला गजेन्द्र मेहताको फोन आयो । मसँग त्यतिबेला नोकिया एक्काईस सय थियो । सिम त्यही तेइस दुई सय पाँचवाला ।
‘तपाईले स्कुलको काठ किन बेच्नुभयो ?’
कागज र दुनियाँका आँखामा त्यो काम बाबुनन्द यादवले गरेको जस्तो देखिए पनि गजेन्द्रलाई राम्ररी थाहा थियो, मैले नउक्साइकन त्यहाँ त्यो काम हुनेवाला थिएन । मैले उसको स्वर चिनिहालेँ । फोनमा के कुरा गर्ने गञ्जु भाइ यही आऊ न भेटेर कुरा गरौँ भनेँ ।
‘म गजेन्द्र होइन । म क्रिस हुँ । मधेस जन–सरकार प्रमुख । तपाईले मधेस जन–सरकारको अनुमतिबिना त्यो काठ कसरी बेच्नुभो । सात दिनभित्र त्यो काठ सबै फिर्ता गराउनुस् । होइन भने म तपाईलाई मारिदिन्छु । तीन गोली हान्छु ।’
अलि–अलि नेपाली, अलि–अलि मैथिली, अलि–अलि ठेठिही । यस्तै लवजहरूमा डाइलग दियो उसले मलाई । म पनि फेरि उही खालको मान्छे छु, झननन कन्पारो तातेर आइहाल्यो ।
‘अरे भाइ ! फोनबाट, पछाडि लुकेर के धम्की दिन्छौ ? म अहिले यहीँ स्कुलमा छु । मन लागेको छ भने आऊ न, हानी हाल गोली ।’
सबै स्टाफहरू छक्क । बाबुनन्द सरको अनुहार रिसले रातो–रातो भयो । हो बोलाउनु सर बोलाउनु, हेरौँ हामी पनि भन्दै थिए । तर, न गजेन्द्र आए । न क्रिस आए । न काठ लिलाम फिर्ता भयो । त्यो दिन त्यत्तिकै भयो ।
खासमा गजेन्द्रलाई आफ्नो पुर्खाको नासो त्यो काठ आफैँले सस्तो–मस्तोमा किन्न मन लागेको रहेछ । त्यो कुरा सुरुमै भनेको भए, हामी दिइहाल्थ्यौँ नि । उसले चित्त किन दुखाइरहनु पथ्र्यो र ! क्रिस, जनसरकार प्रमुख किन भनिरहनु पथ्र्यो र ! काठ लिलाम गर्न लागेको बारेमा उसको घरमा मै गएर उसको बुबालाई सोधेको पनि थिएँ । अब बाबु छोराकै खास ठ्याक नमिल्दो रै’छ, म क–कसलाई सोध्दै हिँडु ! फेरि मलाई गजेन्द्रले त्यो काठ किन्न खोजिरहेको छ भन्ने के थाहा ? ऊ मधेस जनसरकार प्रमुख र भूमिगत नेता नै थियो भने पनि कुनै संवदियामार्फत् त्यो खबर मेरो कानसम्म पु¥याउनुपथ्र्यो उसले । खैर, त्यो कुरा छोडौँ । रात गई बात गई ।
राति निकै अबेला उसले मलाई फेरि फोन ग¥यो ।
भन्यो, ‘काका नरिसाउनु ! मैले के सुरमा भनेँ त्यो माइन्ड नगर्नु ।’
अरे यार मेरो माइन्ड नै छैन त के माइन्ड गर्नु ? म रिसाएको छैन, भनेँ कुरा सिद्धियो । तर, एउटा पत्रकारलाई जनसरकार प्रमुखले दिएको धम्कीका रूपमा साथीहरूले कुरा उचालिरहे । मैले खासै वास्ता गरिनँ ।
०००
त्यही सेरोफेरोमा एकदिन म करनालकै अफिसमा बसिरहेको थिएँ । कसैले मेरो हातमा एउटा चिठी हालिदियो । उही मधेस जनसरकारवाला । चिठी सभ्य भाषामै थियो । ‘श्री सम्पादकज्यू ! तपाईले पत्रकारिताको धर्म निर्वाह गर्नुहोला । तपाईले सम्पादन गरेको पत्रिकामा हाम्रा साथीहरूका विरुद्धमा अनावश्यक कुराहरू आइरहे जस्तो लाग्छ । कृपया त्यसलाई सच्याउनु होला ।’ तर, त्यो चिठीको व्यहोरा यसरी मिलाएर लेखिएको थिएन । आशय चाहिँ त्यही थियो ।
साँझमा चिठी मेरो गोजीमै थियो । रामदेवको चिया दोकानमा चिया खाँदै छलफल गर्दै थियौँ । अब के गर्ने ? कसो गर्ने ? यो चिठीको समाचार बनाउने कि नबनाउने ? पत्रकार महासङ्घमा यो जानकारी दिने कि नदिने ? यस्तै विषयमा भाइ–साथीहरूसँग छलफल हुँदै थियो । अचानक बाहिर घ्यार–घ्यार गरेको मोटरसाइकलको आवाज सुनियो । एउटा मैले नचिनेको हेन्डसम केटा सुइँसुइँ भित्र आयो र हामीभन्दा अगाडिको टेबुलमा बस्यो ।
‘तपाईहरूमध्ये सुविद गुरागाई को हो ?’ उसले सोध्यो ।
वातावरण एकछिन शान्त भयो । साथीहरूले मतिर हेरे ।
‘तपाईलाई कसैले कुनै चिठी दे’को छ ?’
‘छ ।’
‘खै, त्यो चिठी ल्याउनु त !’
उसले माग्यो मैले दिएँ । उसले त्यो चिठीमा के लेखिएको छ, त्यो हेर्दा पनि नहेरी थपक्क गोजीमा राख्यो । जुरुक्क उठ्यो । मोटरसाइकल चढ्यो, गयो ।
मैले भनेँ, ‘यो त ठिक भएन । मेरो हातमा एउटा प्रमाण थियो, त्यो पनि त्यसले लगिदियो । साथीहरूले पनि टुटुटुलु हेरिरहनुभयो फेरि ।’
‘दाइको यही बानी खराब छ,’ नवीनजी, राजेन्द्रजीलगायत साथीहरूले भने, ‘जसले चिठी दिएको थियो उसैले लिएर गयो, तपाईलाई केही फरक प¥यो ?’
‘फरक त परेन ।’ मैले भनेँ र ङिच्च हाँसेँ ।
०००
म यही सेरोफेरोमा इटहरी गएँ । ठुलो ठाउँमा गएर ठुलो पत्रकार बन्ने रहर थियो । त्यो बेला मैले आफ्नो त्यही महत्वाकाङ्क्षाको भारी बोकिराखेको थिएँ । खैर यो प्रसङ्गलाई यतिमै राखुँ । कुरा गरुँ त्यही जय मधेसकै जुन सुरुमा म गर्दै थिएँ ।
मलाई रुख भन्नु भन्दा गाछी भन्नु सजिलो लाग्छ । म रेला, ख्याल गर्न जान्दिनँ, मजाक गर्छु । मलाई तरकारी भन्दा सब्जी मिठो लाग्छ । म किरिया होइन कसम खान्छु । आमा कसम भन्नु परे मा कसम भन्छु । बुझ्नु पर्नेले कुरा नबुझेपछि मुटु होइन दिल दुख्छ । कसैले इनरुवालाई गाली ग¥यो भने रगत होइन खुन उम्लिएर आउँछ । पहिले सोलुखुम्बुतिर हुँदा शिक्षक होइन मास्टर थिएँ । मलाई सनपाट, जुट होइन, पटुवाको साग मिठो लाग्छ । मेरा लागि आँपको पात होइन पत्ता हरियो हुन्छ ।
तापनि म सोलुखुम्बुमा हुँदा, फर्पिङमा हुँदा मधेसबाट आएको सर भन्थे । देवानगञ्जतिर, अमडुवातिर, घुस्कीतिर, बसन्तपुरतिर जाँदा अहिले पनि पहडिया पत्रकार नै भन्छन् । एकदिन चार कि पाँच कक्षाको एउटा विद्यार्थी, जसको नाम रामप्रसाद थियो, उसलाई मैले म बस्ने कुर्सीमा किन काउछो (कवछ्वा) दलिस भनेर हातमा एक छडी हिर्काएँ । ‘सार, पहडिया मास्टर, हमरा मारै छी,’ भन्दै फुत्त कक्षाबाट बाहिर निस्कियो र घरतिर रन्थनिँदै गयो । सायद ऊ मेराविरुद्ध बुबा–काका कसैलाई उचालेर ल्याउन त्यसरी गयो । तर, कोही आएनन् । पछि त्यो भाइलाई इनरुवातिर रिक्सा चलाउँदै गरेको देखेको थिएँ । ‘सर ! नमस्कार भनेको थियो त्यो दिन ।’
मलाई कसैले पहडिया भनेर लेबल लगाएको मन पर्दैन । तपाईको पहाड कहाँ हो भनेर सोध्यो भने झर्को लाग्छ । त्यसैले म आज फेरि पनि भन्छु, मलाई चिन्ने नचिन्ने कसैले कतै भेट्नुभयो भने कृपया मलाई नसोध्नु होला तेरो पहाड कहाँ हो । म त फुल्ली मधेसी हुँ । मधेसमा जन्मिएको भूमिपुत्र ।
जय नेपाल ! जय मधेस !
०००
bisnuprasad.bg@gmail.com